Bron: Uko Reinders ; 11 april 2025
In een recent rapport boog de Algemene Rekenkamer zich over de vraag waarom de uitrol van warmtenetten traag verloopt. Daarbij werd ook naar warmtepompen gekeken. Maar wat een warmtenet of warmtepomp voor de portemonnee van bewoners betekent, kwam niet aan de orde. Een simpele berekening geeft uitsluitsel: een warmtepomp is veel voordeliger voor bewoners.
Om het verschil in kosten voor bewoners tussen een warmtepomp en warmtenet te bepalen, zijn drie woningen met een laagtemperatuur-afgiftesysteem het uitgangspunt (zie tabel 1): woning A is een goed geïsoleerd appartement met een warmtevraag per jaar van 4.000 kWh, woning B is een grotere en ook goed geïsoleerde woning met een warmtevraag van 12.000 kWh, en woning C heeft een warmtevraag van 16.000 kWh. Om een beeld te geven: om deze woningen met cv-ketels te verwarmen, zou respectievelijk 450, 1.350 en 1.800 m3 gas per jaar nodig zijn.
Besparing per jaar
In tabel 1 staan de verschillen in totale kosten per jaar die worden gemaakt om de woningen middels een warmtepomp of een warmtenet te verwarmen. De berekeningen wijzen uit dat de kosten voor een warmtepomp lager liggen dan voor een warmtenetaansluiting. Voor woning A scheelt het per jaar 1.215 euro, voor woning B 2.123 euro en voor woning C 2.521 euro. We gaan in de berekening uit van een gemiddelde levensduur van de warmtepomp van 17,5 jaar. Dus als de kosten voor de warmtepomp (met daarbij opgeteld de kosten voor onderhoud en reparatie) onder de besparing in 17,5 jaar blijven, dan is de warmtepomp voordeliger. Bij woning A mag de warmtepomp daarvoor 21.263 euro kosten, bij woning B 37.153 euro en bij woning C 44.118 euro. Bij de kosten voor de warmtepomp van 10.000 tot 15.000 euro, zijn bewoners met de warmtepomp over 17,5 jaar gezien dus grofweg tussen de 10.000 en 30.000 euro goedkoper uit.
Eenmalige aansluitkosten warmtenet
De besparingen voor de bewoners vallen feitelijk hoger uit. Dat komt omdat er voor een warmtenet ook nog eenmalige aansluitkosten worden berekend. Die liggen tussen de tussen de 3.000 en 5.000 euro voor nieuwbouw en tussen de 5.000 en 10.000 euro voor bestaande bouw. Ook voor elektriciteit moeten vaste kosten worden betaald. Dat die niet in deze vergelijking zijn meegenomen, komt doordat een woning sowieso een elektriciteitsaansluiting moet hebben, ongeacht of er een warmtepomp is. De eindconclusie is dat een warmtepomp aanzienlijk voordeliger voor bewoners is dan een warmtenet.
Hoogtemperatuur-afgiftesysteem
Om een beter beeld van het verschil tussen een warmtepomp en een warmtenet te maken, is ook een woning met een hoogtemperatuur-afgiftesysteem bekeken, waarbij de warmtepomp een lagere SCOP zal hebben. In tabel 2 is met de prestaties van de CO2-warmtepomp van Vattenfall gerekend. Deze warmtepomp maakt temperaturen tot 85 C, met een een SCOP van 2,7. Deze lagere SCOP zorgt ervoor dat het voordeel van de warmtepomp minder groot is. Over 17,5 jaar bekeken, is het voordeel toch nog aanzienlijk: 17.605 euro voor woning A, 26.093 euro voor woning B, en 29.610 euro voor woning C. Deze bedragen zijn hoog genoeg om de investering in een goede warmtepomp inclusief onderhoud te dekken.
Kanttekeningen
Een kanttekening die bij de berekeningen gemaakt kan worden, is dat energiekosten in de toekomst kunnen veranderen. Dat kan in het voor- of nadeel van de warmtepomp zijn. Met zonnepanelen kan de berekening voordeliger voor de warmtepomp uitvallen. Verder is ook de mogelijkheid om te koelen een voordeel voor de warmtepomp. Een warmtenet heeft ook voordelen; er wordt minder ruimte ingenomen en bewoners hebben er geen omkijken naar. Wat nadelig kan uitpakken, is dat bewoners vast zitten aan één leverancier. Ze kunnen dus niet gaan shoppen, zoals bij elektriciteit of gas. Door het shoppen houden de energieleveranciers de prijzen zo scherp mogelijk. Een ander nadeel van een warmtenet is dat door de afleverset continu een kleine hoeveelheid warmte stroomt, wat voor meer energiegebruik zorgt.
Hoe komt de berekening van woning A, B en C tot stand?
Voor verwarmen met een warmtepomp is een SCOP van 5,2 het uitgangspunt (woningen uit tabel 1). Dit is een redelijk gemiddelde dat zorgt voor het volgende elektriciteitsverbruik per jaar: woning A: 769 kWh, woning B: 2.308 kWh, woning C: 3.076 kWh. Voor het maken van warm tapwater wordt met een energievraag van 856 kWh per persoon per jaar gerekend, wat conform de NTA is. Dit komt overeen met ruim 100 m3 gas per persoon per jaar.
Als met een warmtepomp warm tapwater wordt gemaakt, is de SCOP daarbij lager dan bij verwarming. Dit komt doordat hogere temperaturen moeten worden gemaakt, wat meer energie kost. Een SCOP van 2,8 is hierbij een redelijk gemiddelde waarde. Bij een eenpersoonshuishouden is met die SCOP 306 kWh aan elektriciteit per jaar nodig. Een gemiddeld huishouden van drie personen vraagt per jaar 2.568 kWh aan energie, wat neerkomt op 918 kWh aan elektriciteit voor de warmtepomp.
Het totale elektriciteitsgebruik per jaar voor de warmtepomp komt bij woning A, met één bewoner, uit op 1.075 kWh (769 kWh voor verwarming en 306 kWh voor tapwater). Voor woning B, met drie bewoners, ligt dat op 3.226 kWh en voor woning C, ook met drie bewoners, op 3.994 kWh. Bij een stroomprijs van gemiddeld 0,29 euro per kWh liggen de jaarlijkse energiekosten voor de warmtepomp op 312 euro voor woning A, 933 euro voor woning B en 1.165 euro voor woning C. De vaste leveringskosten voor de elektriciteit worden hier niet meegerekend. Een woning zal immers ook zonder warmtepomp elektriciteit nodig hebben.
Om dezelfde warmtevraag van de woningen met een warmtenet in te vullen, zal de energievraag naar Gigajoule moeten worden omgerekend, want exploitanten van warmtenetten drukken de energie in deze eenheid uit. Voor woning A zal er 4.000 kWh voor verwarming en 856 kWh voor warm tapwater per jaar nodig zijn. Opgeteld is dat 4.856 kWh, wat met een omrekenfactor van 0,0036 neerkomt op 17,5 GJ per jaar. Woning B verbruikt jaarlijks 14.568 kWh oftewel 52,4 GJ en woning C 18.568 kWh, oftewel 66,8 GJ.
Bron : Vakbladwarmtepompen 11 april 2025
